In my Rizal 101 class, I asked my students to make a reaction paper on Rizal the Movie starred by Cesar Montano. The movie was of course centered on the life, works and writings of Dr. Jose Rizal. I told my students to use any language that they may freely and comfortably express their thoughts and ideas.
Here are some of their reactions:
* * *
Naey ay nobela ket nakaam-amay unay ken nabegas nan nilaon na. Sina ay naipaila nan pinagteng di Pilipino as napalpalabas i tawen. Inmali nan Kastila ay nagsakop as Pilipinas. Inusar da nan relihiyon ay mascara ken pang-allilaw as Pilipino. Ket no siano man nan kumontra as simbaan ket parigaten da no aken patayen da. Ado nan nakaam-amak unay ay aramid di Kastila ay kumontra met lang as simbaan mgen kasla ay naid lang ken daida. Naid pulos seg-ang sa as Pilipino. Nan panang-ila da ken daida ket nakakitkittoy unay gapu as pisikal ay ila da. Inalan amin di Kastila nan sanikuan di Pilipino santo da ken balinen daida ay alila wenno bag-en. Binmaknang da gapu as kinamannaagaw da as aken day kua. Ken ket datona ay panawen intako naila nan panang-ipateg ken panang-ayat di Pilipino as ninlapuan da ken nan kadaraan da. Esang si Rizal ken datona. Siya ket inmey ninbasa ad Espanya tapno makaadal ta adi minbalin ay naid pulos ammon di Pilipino ken tapno maluk-atan nan ata as kinapudno. Ket bayat datona ay panawen sina ay inna naanapan nan kinaimnas di biag babaen datona napintas ken nalasbang i babai na. Isu da nan ninbalin ay inspirasyon na. Nan nobela na ket siya nan inusarna ay gameng ay mangpuksa as kinadakes ken adi maesplika i inmatan da Kastila. Nan ken amayan met di nakateyan na ket napuka nan maseseyep ay riknan di Pilipino. Ket no egay siya ngata natey baka adi da unay naapresyar na naar-aramidan na. as parte met di Kastila, ado met nan benepisyo ay naammaan da. Kasla koma eskwelaan ken simbaan di Katoliko ay siya nan inpatawid da as Pilipino. Ket datona unay nan kalalagip i pakaestoryaan di Pilipinas idi panawen datona Kastila. Ken sapay koma ta wad naala tako ay adal sinan nobela ni Rizal. Tuladen tako koma nan kinagaget na ay minbasa tapno mataptapyan di ammo tako. Judalyn Lais (BEED 3)
* * *
Ti Pelikula, “Rizal” iparang na dagiti nakarimrimon ken nakaal-alingget a pasamak nga gapuanan dagiti Kastila kas iti pammapatay, panagrames, panagtakaw ken dadduma pay. Ngem iti alimpatok a dagitoy a kinadakes, adda dagiti nagbalin nga salacnib kadagiti kadaraan — dagiti banuar nga isu dagiti nangidaulo ken nagsakripisyo tapno magun-udan dagiti Pilipino ti pannakawaya-waya. Saritaen na pay ditoy ti nalaus a panagayat, panangipateg ken panangisakit dagiti Pilipino iti inda nagtaudan. Kas pammatalged dagiti adu a sakripisyo ken rigrigat dagiti Pilipino tapno makaaon iti rigat gapuanan dagiti mananggundaway nga Kastila nga uray ti bukod da a biag, nakasagana da nga mangibuwis para iti pagimbagan ti kaaduan. Ti personal a biag ni Rizal, makita nga isu ket naballigi a tao. No kitaen ti kinaubing na, dakkel ti interes na a makasursuro ken makita nga isu ket addaan ti nangato nga arapaap ket babaen ti bukod na a panagsallukag, naragpat na dagiti tarigagay na. Adu ti talugading nga adda kenkuana ket inaramat na dagitoy iti nasayaat a wagas. Kas iti panagsurat, dagiti dua nga nobela na nga Noli Me Tangere ken El Filibusterismo, addaan dagitoy iti panggep a mangtignay iti puso ken rikna dagiti Pilipino tapno mariing ti riknada ket agbalinda a natibker. Iti met pakasaritaan a mainaig ken ayat, Makita met ti kinapudno na kadagitit ay-ayaten na ngem ti pakababallawan na, isu ti pannakirelasyon na ken Leonor. Kas maysa nga nakaadal, saan koma nga agpaituray iti puso nangruna no daytoy ket pakabasolan. Ni Dr. Jose Rizal ket simbolo ti pudno a Pilipino— nautek, adda pannirigan ti biag, natured, dakkel ti panangisakit ti kaadduan na ken kangrunaan ti amin, dakkel ti pammati na iti dios. Agsirbi isuna kas maysa nga ehemplo a pagtuladan dagiti Pilipino. Ikawes tayo koma ngarud dagiti nasayaat nga kababalin ket agserbi dagitoy a gameng kadatayo tapno intay magun-udan ti aniaman nga tarigagay tayo iti biag. Shirley L. Mangante (BEED 3)
* * *
Sa natatanging pagganap ni Cesar Montano bilang si Rizal, nagmistulang nabuhay ang ating pambansang bayani. Naipamalas niya ang mga pangyayaring naganap bago pa man nagkaroon ng kalayaan ang ating bansa. Itinuturing ko si Cesar Montano bilang isang batikang actor dahil ginampanan niya ang isang napakahirap na papel sa larangan ng pag-arte, ang gumanap bilang si Dr. Jose Rizal. Sa kanyang pag-arte ipinamulat niya ang pagiging tapat at mapagmahal sa lupang tinubuan, sa pamilya, at sa relihiyon. Sa kanyang pagganap, nagising ang aking damdamin na dapat ay mas pahalagahan ng bawat Filipino ang bayan, kalayaan, watawat na simbolo ng dugo, luha’t pawis ng ating mga bayani para makamit ang minimithign kalayaan. Sa madaling salita ang pelikulang “Rizal” ay isang pelikulang dapat panoorin ng bawat Pilipino. Jean Mario Dulay (BSE 3)
* * *
After I watched the movie, I am convinced that Rizal was really a great person. I consider him as a great teacher and I must admit that I learned a lot of things about him from the movie as well as in our class discussions. I appreciate Rizal because of his being an inborn. I was intrinsically inspired and I am making a promise to myself that I will also make my own name just like him. I am Filipino who can prove that we are not inferior compare to other races. Rizal opens my world into reality. It taught me that there are times in our life that we need to choose – it’s either education or going away from your family, or education or going away from your native land and losing your love ones, or live with freedom or hold on at your principle in prisons. Above all, life is a matter of choice, and between the two evils, we should choose the less evil. In the midst of these situations, I never seen the weakness of Dr. Jose Rizal, instead, the act of sacrificing molded him to become stronger, braver and a fighter with principles of life.
Rizal used his pen in awakening nationalism and patriotism to our countrymen. His observations, experiences, education and convictions matters a lot in spreading the truth and making a heroic act against the abusive Spaniards. His personality was admirable, imagine, despite of being exiled at Dapitan, he was able to make himself productive and accomplished a lot of things in serving the people and the community as a whole. He established a school where he taught the children free of charge and he rendered health services to the less fortunate ones.
That is Dr. Jose Protacio Rizal Mecado Alonzo y Realonda who possessed all the characteristics that I am looking for a man because his personality perfectly suits my taste for an ideal man. Elizabeth Buis (BEED 3)
* * *
Well, we can say that Dr. Jose Rizal still serves as inspiration to our youth today.*
Walang komento:
Mag-post ng isang Komento